คนแบบไหนที่เราควรคบ ?

หลวงพ่อทัตตชีโว : วันนี้ถ้าเราจะหาเพื่อนใหม่อีกสักคนสองคน จะเอาอะไรเป็นมาตรฐานในการเลือกคบคน จะเอาความรู้ ฐานะ ตำแหน่ง ยศ หน้าที่ ดีกรีการศึกษาเป็นมาตรฐาน หรือจะเอาความหล่อความสวยเป็นมาตรฐาน

ลองคิดไล่ไปไล่มา เดี๋ยวเราก็จะพบว่า ใครหล่อไม่หล่อ สวยไม่สวย รวยไม่รวย ได้ดอกเตอร์ไม่ได้ดอกเตอร์ก็ช่างเถอะ ขอแค่เขามีนิสัยดี ๆ คนนั้นแหละที่เราจะคบได้

ในที่สุดก็มาหยุดอยู่ตรงที่ว่า นิสัยสำคัญกว่าทุกอย่าง นิสัยนั้นเป็นโปรแกรมทั้งบุญทั้งบาปทั้งดีทั้งชั่วประจำตัวของแต่ละคน ร่างกายและจิตใจของมนุษย์เป็นเพียงฮาร์ดแวร์ (Hardware) แต่นิสัยต่างหากที่สำคัญ เพราะนิสัยเป็นซอฟต์แวร์ (Software) ที่จะขับเคลื่อนชีวิตของมนุษย์ให้ดำเนินชีวิตไปทิศทางใดก็ได้

คนเราต่างคนต่างก็มีนิสัยแตกต่างกัน แต่ นิสัยพื้นฐานสำคัญที่มนุษย์ต้องการจริง ๆ มี ๓ อย่าง คือ เคารพ วินัย และอดทน

นิสัยเคารพ วินัย อดทน แต่ละอย่างคืออะไร ทำไมจึงมีความสำคัญ แล้วทำอย่างไร จึงจะได้ ๓ นิสัยนี้เกิดขึ้นในตัวเรา วันนี้เรามาพูดกันที่นิสัยแรกก่อน คือ นิสัยมีความเคารพ

ความเคารพคืออะไร

คำว่า เคารพ ภาษาบาลีใช้คำว่า คารว (อ่านว่า คา-ระ-วะ) มีรากศัพท์จาก ครุ (ครู) แปลว่า ความเป็นของหนัก ความเป็นของสำคัญ ครูกับความเคารพมีความหมายเดียวกัน ครูคือผู้ที่ควรแสดงความเคารพ ความเคารพคือการเห็นว่าผู้นั้น สิ่งนั้น เป็นของสำคัญ

ความเคารพ คือ การมองแต่ส่วนดีหรือความพยายามค้นหาความดีที่มีอยู่จริงจากทุกสิ่งทุกคน ทุกเหตุการณ์ ที่เราเข้าใกล้

เมื่อไปเจอแล้วว่าเขามีความดีอันนั้น ๆ ต้องการจะบอกให้เขารู้ว่า เรารู้แล้วว่าเขามีความดีก็แสดงออกด้วยการแสดงความเคารพ

ดังนั้น ความเคารพกับการแสดงกิริยาเคารพจึงต่างกัน ความเคารพเป็นเรื่องของปัญญาของเรา ส่วนท่าทางแสดงความเคารพเป็นกิริยามารยาทที่ทำให้เขาทราบว่า เราเห็นความดีของเขา จึงแสดงกิริยาท่าทางที่บ่งบอกถึงความเคารพออกมา อย่างน้อยก็แสดงให้เขารู้ว่าเราไม่ได้จ้องจับผิดเขา และเราเป็นผู้มีปัญญาดี มองเห็นคุณความดีของเขา การแสดงความเคารพออกมาเป็นผลดีทำให้ทั้งสองฝ่ายยอมรับกันได้

ความเคารพในบุคคลเราคงพอเข้าใจ แต่ยังมีความเคารพในอย่างอื่นด้วย ไม่ว่าจะในวัตถุสิ่งของหรือเหตุการณ์ต่าง ๆ ถึงตรงนี้เราคงเกิดคำถามขึ้นมาในใจว่า ในวัตถุสิ่งของนี้ต้องไปหาคุณความดีด้วยหรือ ตอบว่า จำเป็น ลองดูให้ชัดนะ

ดินเหนียวก้อนเดียวกันแบ่งออกมา ๔ ส่วน ส่วนหนึ่งเอาไปปั้นหม้อ อีกส่วนหนึ่งเอาไปปั้นพระ อีกส่วนหนึ่งเอาไปปั้นตุ๊กตา อีกส่วนคนปั้นปั้นไม่เป็น เอาไปทำเลอะบ้าน ดินก้อนเดียวกันแบ่งออกมาแล้วแต่ละส่วนคุณค่าไม่เท่ากัน ส่วนที่ทำเลอะบ้าน คุณค่าคือได้ไม้เรียวแม่หวดก้น ส่วนที่ปั้นเป็นตุ๊กตา คุณค่าคือเอาไว้ดูเพลิน ๆ ส่วนที่ทำเป็นหม้อคุณค่าคือเอาไว้ใช้สอย ส่วนที่ปั้นเป็นองค์พระ คุณค่าคือเอาไว้ยกใจให้สูงสู่ทางบุญกุศล คุณค่าไม่เหมือนกันเลยแม้มาจากดินก้อนเดียวกัน

ในเหตุการณ์ต่าง ๆ ก็เช่นกัน เช่น ในการเรียน เหตุการณ์คือเขากำลังเรียนกันอยู่ อย่าไปส่งเสียงดังรบกวนการเรียนของเขา เพราะความรู้ความดีกำลังจะเกิดในเหตุการณ์นี้ หรือวันวิสาขบูชา เขากำลังจะเวียนเทียนกันอยู่ กำลังยกใจกันอยู่ เหตุการณ์นี้ไม่ควรไปทำอะไรขัดจังหวะ หรือเหตุการณ์ต้อนรับปฏิสันถาร เช่น มีคนมาเยี่ยมสถานที่ของเรา อาจจะเป็นใครจากไหนก็ไม่รู้ เขาได้ยินกิตติศัพท์เกี่ยวกับสถานที่ของเรา เขาก็เลยมาเยี่ยม นี้ก็ถือว่าเป็นเหตุการณ์ แล้วเกิดอะไรขึ้น ระวังให้ดี ถ้าให้การต้อนรับแบบเสียไม่ได้แล้วเขาก็กลับไป การต้อนรับเพียงแค่ไม่กี่นาทีนี้แหละ ชาตินี้ทั้งชาติตราบใดที่เขายังมีชีวิตอยู่ ถ้าใครถามถึงเราว่าเป็นอย่างไร เขาจะมีคำตอบเดียวว่าเราไม่ได้เรื่อง เพราะเขาไปเจอกับตัวมาแล้ว แต่ถ้าเราให้การต้อนรับที่ดี ตลอดชาติของคนนี้ เขาจะพูดถึงเราในทางที่ดี เพราะเขาก็เคยเจอกับเรามาแล้วครั้งหนึ่ง

“เคารพ” จึงเป็นเรื่องของการเปิดใจเพื่อค้นหาคุณความดีที่มีอยู่จริงในบุคคล ในวัตถุสิ่งของ ในเหตุการณ์ต่าง ๆ ให้พบ เมื่อพบแล้วก็ยอม รับ นับ และถือปฏิบัติตามคุณความดีนั้น ๆ อย่างเหมาะสม

คำถามที่เกิดขึ้นต่อมาคือทำไมต้องยอม ที่เรียกว่ายอมคืออย่างไร ยอมคือไม่ต่อต้าน ส่วนรับคือเอาเข้ามาในตัว ถ้ายอมแต่ไม่รับ อย่างนี้ความดีเกิดไหม ก็ไม่เกิด ต้องยอมแล้วก็รับด้วย

แล้วทำไมต้องนับ นับคืออะไร นับก็คือหาปริมาณว่ามากหรือน้อย ถ้าไม่นับก็อาจจะรับมาได้ไม่หมด มีตกหล่น พอนับเสร็จก็ถือปฏิบัติตาม ทำไมจึงต้องปฏิบัติตาม ก็เพื่อว่าวันหนึ่งเราก็จะได้มีความดีนั้น ๆ เกิดขึ้นในตนด้วย คนที่ทำเช่นนี้ได้จะเป็นคนมีสติปัญญา มีความคิดสร้างสรรค์เพิ่มพูนขึ้นไปตลอด

มาถึงตรงนี้ เราคงจะเข้าใจแล้วว่า ทำไมความเคารพจึงสำคัญ ก็เพราะว่า ความเคารพจะทำให้เราสามารถรับการถ่ายทอดความดีจากเขามาสู่เราได้ นั่นเอง

ความเคารพใดที่ต้องรีบฝึกให้มีเป็นนิสัยของเรา พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแนะให้เรามีความตระหนักในสิ่งที่มีคุณค่าที่สำคัญ ๗ ประการ ได้แก่

๑. ให้มีความเคารพในพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
๒. ให้มีความเคารพในพระธรรม
๓. ให้มีความเคารพในพระสงฆ์
๔. ให้มีความเคารพในการศึกษา
๕. ให้มีความเคารพในสมาธิ
๖. ให้มีความเคารพในความไม่ประมาท
๗. ให้มีความเคารพในการต้อนรับปฏิสันถาร

เป็นหน้าที่ของเราที่จะไปค้นไปศึกษาให้รู้ได้ว่า พระพุทธดีอย่างไร พระธรรมดีอย่างไรพระสงฆ์ดีอย่างไร แล้วเราควรแสดงความเคารพต่อพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์อย่างไร เป็นสิ่งที่เราจะต้องไปคิด คุณพ่อ คุณแม่ คุณครูท่านดีอย่างไร ไปควานหาให้เจอแล้วให้เราแสดงความเคารพในสิ่งเหล่านี้อย่างถูกต้อง

บุคคลที่มีความเคารพอย่างนี้ เป็นบุคคลที่ควรแก่การเข้าไปคบหาอย่างยิ่ง

Cr. หลวงพ่อทัตตชีโว
วารสารอยู่ในบุญ ฉบับที่ ๑๙๐ เดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๑

***สามารถนำไปเผยแพร่ได้ แต่ขอให้ใส่ Cr. ผู้เขียนด้วย***

คลิกบทความได้ที่นี่ https://dhamma-media.blogspot.com/2018/11/blog-post_25.html

คลิกอ่านแต่ละบทความของวารสารอยู่ในบุญ ฉบับที่ ๑๙๐ ประจำเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ ได้ที่นี่