มาฆบูชา วันที่พุทธบริษัทพร้อมใจเจริญตถาคตโพธิสัทธา

"พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงฝึกพระองค์แล้ว ประเสริฐกว่าผู้ฝึกทั้งหลาย

เป็นนักพรตผู้สงบ ประเสริฐกว่าผู้สงบทั้งหลาย

พระองค์ทรงหลุดพ้นแล้ว ประเสริฐกว่าผู้หลุดพ้นทั้งหลาย

พระองค์ทรงข้ามพ้นการเวียนว่ายตายเกิดได้แล้ว ประเสริฐกว่าผู้ข้ามพ้นทั้งหลาย

ด้วยเหตุนี้ มนุษย์และเทวดาจึงนมัสการพระองค์ ผู้เป็นมหาบุรุษ ผู้ปราศจากความครั่นคร้าม

บุคคลผู้เปรียบปานพระองค์ ไม่มีในโลกมนุษย์กับทั้งโลกเทวดา"

ย้อนไปในสมัยพุทธกาล หลังการตรัสรู้ธรรมได้ ๘ เดือน พระจันทร์วันเพ็ญเสวยมาฆฤกษ์ ค่ำคืนที่อบอวลด้วยกลิ่นศีลกลิ่นธรรมของพระอรหันต์ ขีณาสพ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ทรงอภิญญา ที่มานั่งอยู่ต่อหน้าพระพักตร์ของพระบรมศาสดา ณ วัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งต่างเดินทางมาประชุมกันโดยมิได้นัดหมายทางวาจา แต่รู้กันด้วยญาณทัสนะ เพื่อน้อมรับคำสอนมาเป็นแม่บทในการเผยแผ่พระศาสนาและเป็นหลักในการสร้างสันติภาพโลกที่ยั่งยืน แม้กาลเวลาจะเคลื่อนคล้อยไปแล้วนานกว่า ๒,๕๐๐ ปี แสงสว่างจากประทีปธรรมของพระบรมไตรโลกนาถ ยังคงส่องสว่างในดวงใจของเหล่ามนุษยชาติเรื่อยมา วันนี้จึงได้รับการเรียกขานว่า "วันจาตุรงคสันนิบาต" คือวันประชุมใหญ่อันประกอบด้วยองค์ ๔ คือ

๑. พระภิกษุสงฆ์ ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย

๒. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็นเอหิภิกขุอุปสัมปทา คือ เป็นผู้ที่พระพุทธองค์ทรงอุปสมบทให้

๓. พระภิกษุสงฆ์ทั้งหมดล้วนเป็นพระอรหันต์ ผู้ทรงอภิญญา

๔. วันนั้นเป็นวันเพ็ญ เดือนมาฆะ คือพระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์

พร้อมกันนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ เพื่อประกาศอุดมการณ์ หลักการ และวิธีการ ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาที่ชาวพุทธควรจะได้ยึดถือเป็นแม่บทในการสร้างสันติภาพโลก อันนำไปสู่การหลุดพ้นจากทุกข์ในสังสารวัฏ บรรลุมรรคผลนิพพาน เข้าถึงเอกันตบรมสุข

พุทธโอวาทที่ควรน้อมนำไปปฏิบัติ

ในเนื้อหาของโอวาทปาฏิโมกข์นั้น แม้ว่าพระพุทธองค์จะทรงประทานให้แก่เหล่าอรหันตสาวก เพื่อการประกาศพระพุทธศาสนา แต่พวกเราเหล่าพุทธบริษัทก็ยังสามารถน้อมนำมาเป็นหลักในการดำเนินชีวิต ที่ถูกต้องได้อีกด้วย ได้แก่

๑. สพฺพปาปสฺส อกรณํ การไม่ทำบาปทั้งปวง คือ การรู้จักควบคุมกาย วาจา ใจ ให้บริสุทธิ์ ตั้งแต่ไม่คิดชั่ว พูดชั่ว ทำชั่ว กล่าวโดยย่อคือรักษาศีลให้บริสุทธิ์

๒. กุสลสฺสูปสมฺปทา การบำเพ็ญกุศลให้ถึงพร้อม คือ ทรงสอนให้ทำความดีให้ถึงพร้อมทั้ง ๓ ทาง คือ กาย วาจา ใจ หมั่นทุ่มเทบำเพ็ญกุศลกรรมบถ ๑๐ ประการ อย่างเต็มที่

๓. สจิตฺตปริโยทปนํ การทำจิตของตนให้ผ่องแผ้ว คือ หมั่นสวดมนต์ นั่งสมาธิเจริญภาวนา และแผ่เมตตาเป็นประจำนั่นเอง จิตผ่องใสจะได้มีสุคติเป็นที่ไป

วิธีการดำเนินชีวิตที่ถูกต้อง

ในขณะเดียวกัน การดำเนินชีวิตจะให้ราบรื่นนั้น ควรมีวิธีการปฏิบัติเพื่อจะได้เป็นชาวพุทธที่ดี ผู้เป็นต้นแบบของชาวโลกทั่วไปและเพื่อความสุขในสัมปรายภพอีกด้วย ซึ่งพระพุทธองค์ทรงประทานโอวาทไว้ว่า

๑. อนูปวาโท ไม่ว่าร้ายใคร ไม่โจมตีใคร

๒. อนูปฆาโต ไม่ทำร้ายใคร ไม่เบียดเบียนใคร

๓. ปาฏิโมกฺเข จ สํวโร สำรวมในศีลและมารยาทให้ดี

๔. มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ รู้จักประมาณในการรับประทาน รวมไปถึงการใช้สอยปัจจัยสี่ ไม่สุรุ่ยสุร่าย

๕. ปนฺตญฺจ สยนาสนํ นั่งนอนในที่สงบ รู้จักหาความสงบให้กับตัวเอง

๖. อธิจิตฺเต จ อาโยโค หมั่นปรารภความเพียร เพราะสมาธิคือแก่นของการได้บรรลุมรรคผลนิพพาน

โอวาทปาฏิโมกข์ที่กล่าวมาแล้วนี้ ถือว่าเป็นเนติแบบแผนในการกำหนดเส้นทาง สู่สันติภาพให้บังเกิดขึ้น แก่โลกอย่างแท้จริง ไม่ว่าจะเป็นเชื้อชาติ ศาสนา หรือเผ่าพันธุ์ใด หากน้อมนำไปปฏิบัติ ชีวิตก็จะพบแต่ความสุขสวัสดีอย่างแน่นอน ด้วยเหตุนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทุกพระองค์จึงทรงสอนให้ยึดหลักการเหล่านี้ ซึ่งจะเป็นหลักวิชชาที่จะทำให้มนุษยชาติได้เข้าถึงชีวิตที่สมบูรณ์

ดังนั้น ในวันมาฆบูชาของทุกปี พุทธศาสนิกชนทั่วทั้งโลกควรจะให้ความสำคัญกับเหตุการณ์อันน่าอัศจรรย์และมาเจริญ "ตถาคตโพธิสัทธา" พร้อมกับทำบุญกุศลที่วัดใกล้บ้าน เพื่อจะได้มีโอกาสรับฟัง "โอวาทปาฏิโมกข์" จากพระสงฆ์ เป็นการทบทวนอมตธรรมล้ำค่าที่พระบรมศาสดาได้ทรงประทานไว้ และมาพร้อมใจกันปฏิบัติธรรม ทั้งทำทาน รักษาศีล เจริญสมาธิภาวนา เพื่อให้เข้าถึงพระรัตนตรัยภายใน รวมทั้งจุดมาฆประทีปเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา เราจะได้ชื่อว่าเป็นชาวพุทธที่แท้จริง เป็นผู้ที่จะทำให้พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรือง เป็นหลักชัยของชาวโลกต่อไป

มาฆบูชา... วันที่เหล่าพุทธบริษัทจะมาร่วมกันต่อเติม "ตถาคตโพธิสัทธา" มาเจริญพุทธานุสติ ที่พระองค์ทรงมีมหากรุณาต่อมวลมนุษยชาติ

มาฆบูชา... วันที่โคมมาฆประทีปนับแสนดวงจะถูกจุดขึ้น เพื่อน้อมถวายเป็นพุทธบูชา ที่ได้ทรงประทานคำสอนอันบริสุทธิ์ อันเป็นเหตุให้มนุษยชาติ ได้พบความสุขที่แท้จริง

มาฆบูชา... วันแห่งการสถาปนาสันติภาพโลกตามหลักพุทธวิธี คือวันที่เราจะมาทำใจให้ผ่องใส และพร้อมใจกันแผ่เมตตา ให้แก่สรรพสัตว์ทั่วทั้งจักรวาล ให้ประสบแต่ความร่มเย็นเป็นสุข ดังนั้น ทุกท่านที่มาร่วมงาน คือ ผู้มีส่วนในการสถาปนาสันติภาพโลกที่ยั่งยืน...

เรื่อง : พระมหาสเถียร สุวณฺณฐิโต ป.ธ.๙ / พระมหาวิริยะ ธมฺมสารี ป.ธ.๙

วารสารอยู่ในบุญ ฉบับที่ ๗๖ ประจำเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๒