ทำบุญถูกเนื้อนาบุญ บุญรักษา

การที่ชีวิตของเราจะปลอดจากภัยทั้งหลายในสังสารวัฏนั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่เราจะต้องไม่ประมาทในการสั่งสมบุญบารมี และต้องหมั่นตรึกระลึกนึกถึงบุญ นึกถึงพระรัตนตรัยอยู่เสมอ ควรปฏิบัติให้เข้าถึงพระรัตนตรัยภายใน และนำความรู้ที่เกิดจากการเข้าถึงพระรัตนตรัยไปทำหน้าที่ผู้นำบุญยอดกัลยาณมิตร เป็นแสงสว่างแก่ชาวโลก เพราะนี้คือหัวใจของนักสร้างบารมี หากพวกเราทุกคนเป็นผู้ที่เอาจริงในการปฏิบัติธรรมและเผยแผ่ธรรม ชีวิตย่อมจะคุ้มค่าสมกับที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์และพบพระพุทธศาสนา

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ในอิณสูตรความว่า

“บุคคลผู้มีจิตเบิกบานผ่องใส เป็นผู้มีศรัทธา ให้ทานด้วยโภคทรัพย์ทั้งหลายที่ได้มาโดยชอบธรรม แม้จะอยู่ครองเรือน ย่อมเป็นผู้ยึดถือชัยชนะไว้ได้ในโลกทั้งสอง คือ ประโยชน์ในโลกนี้และประโยชน์ในสัมปรายภพ การบริจาคของคฤหัสถ์ดังกล่าวมานั้นย่อมเจริญบุญ”

ชีวิตการครองเรือนมีหน้าที่ที่จะต้องรับผิดชอบมากมาย ตั้งแต่สามีต้องดูแลภรรยาหรือภรรยาต้องเอาใจใส่บำรุงสามี เมื่อมีลูกก็ต้องรับผิดชอบเลี้ยงดูให้เจริญเติบโต ให้มีความเป็นอยู่และการศึกษาที่ดี ฉะนั้นจึงจำเป็นต้องทำงานกันอย่างหามรุ่งหามค่ำ  ชนิดที่เรียกได้ว่า กลางคืนเป็นควัน กลางวันเป็นไฟ ทรัพย์ที่ได้มาอาจเป็นทรัพย์ที่สุจริตบ้างไม่สุจริตบ้าง เพราะบางทีศีลบางข้อก็ขาดตกบกพร่องไป

แม้มีทรัพย์แล้ว ยังต้องห่วงกังวลกับการเก็บรักษา ไม่ว่าจะเป็นแก้วแหวนเงินทองเรือกสวนไร่นา รถราบ้านช่อง หรือทรัพย์สินต่าง ๆ ที่หามาได้ สิ่งเหล่านี้แม้จะอำนวยประโยชน์และทำให้สะดวกสบาย แต่ก็เป็นเครื่องกังวลและอาจเป็นทางมาแห่งภัยต่าง ๆ มากมาย ครอบครองแล้วใช่ว่าจะนำความสุขมาให้อย่างเดียว แต่ต้องคอยเป็นทุกข์ใจในการดูแลปกปักรักษา ถ้าหากเราดูแลรักษาไม่ดี อาจถูกโจรขโมยหรือถูกจี้ปล้นเอาทรัพย์สมบัติไปบ้าง บางทีอาจเกิดไฟไหม้บ้าง ความกังวลด้วยภาระหนัก ๆ ทั้งเรื่องปัญหาภายในครอบครัว และเรื่องต้องแสวงหาทรัพย์ต่าง ๆ เหล่านี้ ทำให้จิตใจเศร้าหมอง หงุดหงิดขุ่นมัวง่าย แล้วโอกาสที่จะนั่งธรรมะก็น้อย การทำใจหยุดใจนิ่งอย่างจริงจังจึงทำได้ยาก เพราะมีสิ่งที่ต้องเป็นห่วงเป็นกังวล ทำให้ใจฟุ้งซ่านอยู่เรื่อย ๆ

เนื่องจากการดำรงชีวิตอยู่บนโลกใบนี้เป็นช่วงเวลาที่สั้นมากและมีเวลาจำกัดเพียงน้อยนิดเท่านั้น ฉะนั้นจึงต้องฉลาดในการใช้ชีวิต อย่าแสวงหาทรัพย์ภายนอกอย่างเดียวแต่ควรแสวงหาบุญกุศลด้วย และเมื่อตั้งใจจะทำบุญ จำเป็นที่จะต้องรู้จักแสวงหาบุญเขตคือทำให้ถูกเนื้อนาบุญ แม้ลงทุนน้อยแต่ได้ผลมาก ถ้าลงทุนมากจะได้บุญมากทับทวียิ่ง ๆ ขึ้นไป ไม่ใช่สักแต่ว่าทำเท่านั้น และการเลือกทำถูกเนื้อนาบุญนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงสรรเสริญ เหมือนการหว่านข้าวกล้าลงไปในนาดี เมื่อดินดี ปุ๋ยดี น้ำท่าอุดมสมบูรณ์ ผลที่ได้ย่อมเจริญงอกงามไพบูลย์ นำความพึงพอใจมาให้ผู้ที่เป็นเจ้าของนาฉันใด ผลบุญที่เกิดจากการให้ทานในบุญเขตอันยอดเยี่ยมก็ฉันนั้น คือ ย่อมมีผลานิสงส์อันไพบูลย์

ในสมัยพุทธกาล ปริพาชกวัจฉโคตร ซึ่งเป็นนักบวชนอกพระพุทธศาสนา มีความสงสัยเกี่ยวกับการทำบุญในพระพุทธศาสนาเพราะได้ยินมาว่า ถ้าอยากได้บุญมากต้องมาทำบุญในพุทธศาสนาเท่านั้น จึงตัดสินใจชักชวนสาวกของตนไปเข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า แล้วทูลถามว่า

“ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ข้าพระองค์ได้ยินมาว่า พระองค์ตรัสว่า ทานควรให้แก่เราเท่านั้น ไม่ควรให้แก่คนอื่น ๆ ควรให้แก่สาวกของเราเท่านั้น ไม่ควรให้แก่สาวกของคนอื่น ๆ ทานที่ให้แก่เราเท่านั้น มีผลมาก ให้แก่คนอื่น ๆ ไม่มีผลมาก ให้แก่สาวกของเราเท่านั้น มีผลมาก ให้แก่สาวกของคนอื่น ๆ ไม่มีผลมาก

“ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ชนเหล่านั้นกล่าวตามถ้อยคำที่พระโคดมผู้เจริญตรัสไว้จริงหรือ เขาไม่ได้ใส่ความพระโคดมผู้เจริญด้วยเรื่องที่ไม่จริงหรือ ความจริงพวกข้าพระองค์ไม่ประสงค์จะใส่ความพระโคดมผู้เจริญเลยขอได้โปรดแก้ข้อสงสัยแก่พวกข้าพระองค์ด้วยเถิด”

พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพิจารณาเห็นว่าปริพาชกท่านนี้เป็นบัณฑิตมีปัญญา อุตส่าห์เข้ามาสอบถามเพราะต้องการรู้ว่า เนื้อนาบุญที่แท้จริงนั้นเป็นอย่างไร จึงตรัสตอบว่า

“ดูก่อนวัจฉะ ชนเหล่านั้นมิได้กล่าวตามคำที่เรากล่าว อันที่จริงชนเหล่านั้นใส่ความเราด้วยเรื่องไม่เป็นจริง ดูก่อนวัจฉะ ผู้ใดห้ามคนอื่นให้ทาน ผู้นั้นชื่อว่าทำร้ายคนถึง ๓ คนคือ ทำอันตรายต่อบุญของทายก ทำอันตรายต่อลาภของปฏิคาหกและตัวของผู้ห้ามเอง ชื่อว่ามุ่งหน้าต่อการถูกขุดราก คือ ความดีและมุ่งหน้าต่อการถูกประหาร คือ ตายจากคุณธรรมความดี

“ดูก่อนวัจฉะ ผู้ใดห้ามคนอื่นให้ทานผู้นั้นชื่อว่าทำอันตรายต่อคน ๓ คน ทำร้ายต่อคน ๓ คน เราตถาคตกล่าวเช่นนี้ต่างหาก ดูก่อนวัจฉะ แม้สัตว์ทั้งหลายที่อยู่ในหลุมโสโครกหรือท่อโสโครก ผู้ใดเทน้ำล้างหม้อก็ดี น้ำล้างภาชนะก็ดี ลงไปในหลุมหรือท่อโสโครกนั้น ด้วยเจตนาให้สัตว์นั้นได้เลี้ยงชีพ เราตถาคตยังกล่าวว่าเป็นทางมาแห่งบุญ ฉะนั้นไม่จำเป็นต้องพูดถึงในหมู่มนุษย์เลย

“ดูก่อนวัจฉะ ทานที่ให้แก่ผู้มีศีลมีผลมาก ส่วนการให้ในผู้ทุศีลไม่เป็นอย่างนั้นเพราะผู้มีศีลนั้นเป็นผู้ละองค์ ๕ อีกทั้งประกอบด้วยองค์ ๕ คือ ละกามฉันทะ พยาบาท ถีนมิทธะ อุทธัจจกุกกุจจะ และวิจิกิจฉา ผู้มีศีลเป็นผู้ละองค์ ๕ นี้ ประกอบด้วยองค์ ๕ คือ ประกอบด้วยสีลขันธ์ สมาธิขันธ์ ปัญญาขันธ์ วิมุตติขันธ์ และวิมุตติญาณทัสสนขันธ์ อันเป็นอเสขะ ผู้มีศีลเป็นผู้ประกอบด้วยองค์ ๕ นี้ เราตถาคตกล่าวว่า ทานที่ให้ในผู้มีศีลที่ละองค์ ๕ และประกอบด้วยองค์ ๕ อย่างนี้ ย่อมมีผลมาก

“ในโคตัวเมียทั้งหลาย โคซึ่งเป็นลูกของโคตัวเมียนั้น เมื่อได้รับการฝึกดีแล้ว เป็นโคงานฝีเท้าดี ใช้งานหนักได้สารพัด เขาหาได้คำนึงถึงสีของมันไม่ ในหมู่มนุษย์ก็เช่นกันไม่ว่าชนชาติใดชาติหนึ่ง จะเป็นชาติกษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์ ศูทร หรือจัณฑาล บุคคลผู้ฝึกตนดีแล้ว มีวัตรอันดี ตั้งอยู่ในธรรมถึงพร้อมด้วยศีล พูดวาจาสัตย์ มีใจประกอบด้วยหิริโอตตัปปะ ละชาติและมรณะแล้ว อยู่จบพรหมจรรย์ ปลงภาระหนักได้แล้ว มีความปลอดโปร่ง ไม่มีอาสวะ ถึงฝั่งแห่งธรรมทั้งปวงดับกิเลสได้ เพราะไม่ยึดมั่นถือมั่น ทักษิณาทานที่ให้ในบุคคลนั้น อันเป็นเนื้อนาบุญที่ปราศจากโทษ ย่อมมีผลไพบูลย์ มีผลยิ่งใหญ่ไพศาล

“ส่วนผู้ที่ไม่ได้สดับ ไม่รู้จักบุญเขต คือเนื้อนาบุญอันเลิศ ให้ทานภายนอกบุญเขต ไม่เข้าใกล้สัตบุรุษทั้งหลาย บุญที่ทำไปย่อมมีอานิสงส์เพียงเล็กน้อย ชนเหล่าใดมีศรัทธามั่นคงเลื่อมใสไม่คลอนแคลนในพระรัตนตรัย ชนเหล่านั้นย่อมไปสู่เทวโลก และย่อมได้บรรลุพระนิพพานตามลำดับ”

ปริพาชกฟังแล้วเกิดความปลื้มปีติในธรรม และมีความเคารพเลื่อมใสในพระพุทธองค์ ต่างพากันกล่าวยกย่องสรรเสริญพระพุทธคุณอย่างมากมาย

นี้เป็นหลักวิชชาที่ช่วยในการตัดสินใจทำทานว่า หากจะทำบุญทั้งที ควรทำอย่างไรถึงจะได้บุญมากที่สุด ให้สมกับความเหนื่อยยากลำบาก ที่ทุ่มเทชีวิตเพื่อแสวงหาทรัพย์มาทำบุญ ทรัพย์นั้นจะได้เกิดประโยชน์ใหญ่ ที่จะตามตัวเราไปข้ามภพข้ามชาติ เพราะฉะนั้นการจะทำความดีใด ๆ ก็ตาม ต้องศึกษาหลักวิชชาให้ดี ถ้าไม่รู้หลักจะได้ผลไม่เต็มที่ เพราะต้องมัวลองผิดลองถูกกันเรื่อยไป แต่ชีวิตสั้นเกินกว่าที่จะไปลองผิดลองถูก อีกทั้งเราเป็นผู้โชคดีที่ได้รู้หลักวิชชาจากพระบรมศาสดาแล้ว ก็ไม่ต้องเสียเวลาไปลองผิดอีกต่อไป จงทำให้ถูกหลักวิชชา ทำบุญให้ถูกเนื้อนาบุญ ถูกทักขิไณยบุคคล ชีวิตของเราจะได้เจริญรุ่งเรืองยิ่ง ๆ ขึ้นไป เมื่อบุญบารมีเต็มเปี่ยม เราจะได้ถึงพร้อมด้วยที่สุดแห่งรูปสมบัติ ทรัพย์สมบัติ และคุณสมบัติ แล้วจะได้เป็นที่พึ่งแก่สรรพสัตว์ทั้งหลาย ทำหน้าที่ชักชวนมหาชนเข้าสู่กระแสแห่งธรรม เป็นยอดกัลยาณมิตรให้แก่ชาวโลก ให้ชาวโลกหันมานับถือพระรัตนตรัยและได้เข้าถึงพระรัตนตรัยภายใน ชีวิตในสังสารวัฏทั้งของเราและของเขาจะได้ปลอดภัย และมีมรรคผลนิพพานเป็นที่ไปกันทุกคน

Cr. พระมหาเสถียร สุวณฺณฐิโต ป.ธ.๙

ภาพประกอบ : กองพุทธศิลป์

วารสารอยู่ในบุญ ฉบับที่ ๑๗๘ เดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๐