ยอดกัลยาณมิตรผู้นำบุญ

ไม้จันทน์แม้แห้งยังไม่สิ้นกลิ่นหอม อ้อยแม้ถูกหีบยังไม่สิ้นรสหวาน บัณฑิตแม้ประสบทุกข์ย่อมไม่เลิกประพฤติธรรม ธรรมะเป็นสิ่งที่ผู้บรรลุจะพึงรู้พึงเห็นได้ด้วยตัวเอง รู้เห็นได้โดยไม่จำกัดกาลเวลา ควรน้อมเข้ามาในตนซึ่งวิญญูชนพึงรู้ได้เฉพาะตน พระพุทธศาสนาไม่มีปริศนาธรรม พระพุทธองค์ทรงสอนแต่สัจธรรมความจริง ที่ทุกชีวิตล้วนต่างต้องพิสูจน์ ทรงสอนให้ละชั่ว ทำดี ทำจิตใจให้ผ่องใส ทรงแสดงธรรมชัดเจนแจ่มแจ้ง เหมือนบุคคลหงายของที่ควํ่า เปิดของที่ปกปิด บอกทางแก่คนหลงทาง หรือส่องประทีปในที่มืดทำให้ผู้ปฏิบัติตามสามารถพบความสว่างในชีวิตด้วยตนเอง

มีพระพุทธพจน์ในสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สีลวเถรคาถาว่า 

อาทิ สีลํ ปติฏฺฐา จ กลฺยาณานญฺจ มาตุกํ ปมุขํ สพฺพธมฺมานํ ตสฺมา สีลํ วิโสธเย 

ศีลเป็นเบื้องต้น เป็นที่ตั้ง เป็นบ่อเกิดแห่งคุณความดีทั้งหลาย และเป็นประธานแห่งธรรมทั้งปวง (เพราะฉะนั้น) บุคคลพึงชำระศีลให้บริสุทธิ์บริบูรณ์

มีความจริงที่ชาวโลกทั้งหลายยอมรับกันว่า ยอดเขาเอเวอเรสต์เป็นยอดเขาที่สูงกว่ายอดเขาทั้งหลายในโลก ดวงอาทิตย์เป็นเลิศกว่าสิ่งที่เคลื่อนไปในอากาศ มหาสมุทรเป็นเลิศกว่าห้วงน้ำทั้งหลาย ดวงจันทร์เป็นเลิศกว่าหมู่ดาวทั้งมวล แต่ศีลเลิศกว่ากลิ่นหอมใด ๆ ทั้งสิ้น เพราะเป็นบ่อเกิดแห่งคุณความดีทั้งหลาย และเป็นประธานแห่งธรรมทั้งปวง

การอยู่ร่วมกันในสังคมนั้น จะต้องมีศีลธรรมเป็นเครื่องกำกับ เนื่องจากต้นเหตุของปัญหาทุกยุคทุกสมัย ที่ทวีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ตั้งแต่ปัญหาอาชญากรรม การคดโกงกัน การประพฤติล่วงเกินทางเพศ การหลอกลวงกัน ปัญหายาเสพติดที่ระบาดอยู่ทั่วโลก ปัญหาต่าง ๆ เหล่านี้ ถ้าพิจารณาสาวไปถึงต้นเหตุแล้วจะพบว่า เริ่มต้นมาจากคนที่ไม่รักษาศีล ๕ เมื่อศีล ๕ บกพร่องไปทีละเล็กละน้อย กระทั่งทำผิดกันจนเป็นนิสัยไม่รู้อะไรดี อะไรชั่ว สังคมจึงมีคนเหล่านี้เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ปัญหาของสังคมจึงมีมากขึ้นเป็นเงาตามตัวไปด้วย

ในสมัยพระกัสสปพุทธเจ้า มีอุบาสกชื่อภเวสีเป็นผู้ไม่รักษาศีล อีกทั้งอุบาสกบริวาร ๕๐๐ คน ก็ไม่รักษาศีลเช่นกัน วันหนึ่ง ภเวสีอุบาสกคิดว่า “เราเป็นหัวหน้าผู้มีอุปการะชักชวนอุบาสกเหล่านี้ประกอบอาชีพอย่างเดียว ไม่ได้รักษาศีลเลย แม้อุบาสก ๕๐๐ คนเหล่านี้ก็ไม่รักษาศีลตามเราเหมือนกัน เราควรจะรักษาศีล เพื่อเพิ่มเติมบุญกุศลให้เป็นที่พึ่งแก่ตัวเองและเป็นผู้นำที่ดีแก่บริวาร”

เมื่อคิดดังนี้แล้ว ท่านก็ประกาศในท่ามกลางที่ประชุมว่า “ต่อแต่นี้ไป ขอท่านทั้งหลายจงจำเราไว้ว่าเป็นผู้รักษาศีล” เมื่ออุบาสก ๕๐๐ คน ได้ฟังดังนั้น ก็ชักชวนกันเข้าไปหาท่านอุบาสก แล้วประกาศเจตนารมณ์รักษาศีลเหมือนกัน

ต่อมา ภเวสีอุบาสกคิดว่า “เราเป็นหัวหน้า เป็นต้นบุญต้นแบบ เป็นผู้นำในการสร้างความดี ศีลนี้เป็นความดีเพียงเบื้องต้น เราควรประพฤติพรหมจรรย์จะดีกว่า” อุบาสกทั้ง ๕๐๐ คน ได้ข่าวว่าภเวสีอุบาสกประพฤติพรหมจรรย์ ก็ชวนกันประพฤติพรหมจรรย์ตามท่านบ้าง

ต่อมาภเวสีอุบาสกผู้มีลมหายใจที่ไม่อิ่มด้วยการฝึกฝนอบรมตน เพื่อหวังจะทำพระนิพพานให้แจ้ง เหมือนมหาสมุทรไม่อิ่มด้วยน้ำที่ไหลมาทุกทิศทุกทาง เหมือนไฟที่ไม่อิ่มด้วยเชื้อ พระราชาไม่ทรงอิ่มด้วยสิริราชสมบัติฉันใด ผู้ปรารภความเพียรก็ไม่อิ่มด้วยการปรารภความเพียร ผู้มีศรัทธาก็ไม่อิ่มด้วยการอุปัฏฐากบำรุงพระภิกษุสงฆ์ฉันนั้น

ท่านได้สอนตัวเองว่า “ชีวิตฆราวาสคับแคบ เป็นทางมาแห่งธุลี การบรรพชาเป็นทางปลอดโปร่ง ฉะนั้น การที่เราอยู่ครองเรือน จะประพฤติพรหมจรรย์ให้บริสุทธิ์บริบูรณ์ดุจสังข์ที่ขัดดีแล้ว ไม่ใช่เป็นเรื่องที่ทำได้ง่าย เราควรออกบรรพชาเพื่อกำจัดทุกข์ดีกว่า”

คิดดังนั้นแล้ว ภเวสีอุบาสกก็ตัดสินใจออกบวช ตั้งใจบำเพ็ญสมณธรรมอยู่ไม่นานก็ได้บรรลุอรหัตผล

ฝ่ายอุบาสกทั้ง ๕๐๐ คน คิดว่า “ท่านภเวสีอุบาสกผู้เป็นหัวหน้าของเราเป็นต้นแบบในการสร้างบารมี เมื่อท่านปลงผมและหนวดนุ่งห่มครองผ้ากาสายะออกบวชเป็นบรรพชิตแล้ว ทำไมเราทั้งหลายจะปลงผมและหนวดครองผ้ากาสายะออกบวชเป็นบรรพชิตบ้างไม่ได้เล่า” ว่าแล้วก็ออกบวชกันทั้งหมด และตั้งใจปรารภความเพียรอย่างสมํ่าเสมอ ในที่สุดก็บรรลุเป็นพระอรหันต์

เมื่อเราได้เรียนรู้เกียรติประวัติของท่านภเวสีและบริวารของท่านตั้งแต่ต้นจนจบแล้วคงเข้าใจดีแล้วว่า นักสร้างบารมีต้องพัฒนาการสร้างบารมีให้ยิ่ง ๆ ขึ้นไป และต้องรู้จักสอนตัวเองด้วย โดยเฉพาะการเป็นผู้นำบุญนั้นมีความสำคัญมาก ถ้านำไปถูกทาง ทุกชีวิตก็จะถึงจุดหมายปลายทางได้อย่างปลอดภัย ซึ่งผู้นำจะต้องกล้าทำในสิ่งที่ถูกต้องดีงามเหมือนในยามคับขันก็ต้องการผู้กล้า ในยามที่ต้องการคำปรึกษาก็ต้องการผู้มีปัญญา โดยเฉพาะต้นบุญต้นแบบที่เป็นผู้นำในการสร้างบารมีไปสู่นิพพานและที่สุดแห่งธรรมนั้น ยิ่งต้องการผู้นำที่มีวิสัยทัศน์กว้างไกล มีจิตใจเด็ดเดี่ยว เข้มแข็ง รักในการทำพระนิพพานให้แจ้ง แสวงบุญ สร้างบารมีกันไปเป็นทีม คอยช่วยประคับประคองเป็นกัลยาณมิตรให้แก่กันและกัน

ดังนั้น ผู้นำบุญจึงเป็นบุคคลที่สำคัญมาก โลกจะขาดผู้นำบุญไม่ได้ ชาวโลกกำลังรอคอยทุกท่านอยู่ ฉะนั้นให้ทำหน้าที่ผู้นำบุญยอดกัลยาณมิตรอย่างเต็มที่ และหมั่นปฏิบัติธรรมให้เข้าถึงธรรมกันทุก ๆ คน แล้วการทำหน้าที่ของเราก็จะได้สมบูรณ์ยิ่ง ๆ ขึ้นไป

Cr. พระมหาเสถียร สุวณฺณฐิโต ป.ธ.๙

ภาพประกอบ : กองพุทธศิลป์

วารสารอยู่ในบุญ ฉบับที่ ๑๗๙ เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐