ความอาภัพ ๑๘ ประการ

คำอธิษฐานจิตในหนังสือสวดมนต์มีข้อความตอนหนึ่งว่า “ข้าพเจ้าเป็นผู้อาภัพอยู่ ยังต้องท่องเที่ยวไปในวัฏสงสาร ขอให้ข้าพเจ้าเป็นเหมือนพระโพธิสัตว์ผู้เที่ยงแท้ ได้รับพยากรณ์แต่พระพุทธเจ้าแล้ว ไม่ถึงฐานะแห่งความอาภัพ ๑๘ ประการ” ความอาภัพ ๑๘ ประการ หมายถึง ฐานะหรืออัตภาพที่นิยตโพธิสัตว์ (ผู้ที่ได้รับพยากรณ์จากพระพุทธเจ้าองค์ก่อน ๆ ว่า จะได้เป็นพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งในอนาคตแน่นอน) จะไม่ไปบังเกิด เพราะเป็นการเสียเวลาและเสียโอกาสในการสร้างบารมี การที่พระโพธิสัตว์ได้รับพยากรณ์เช่นนี้ เป็นอานิสงส์จากการบำเพ็ญบารมีที่สั่งสมมานับภพนับชาติไม่ถ้วน

ความอาภัพทั้ง ๑๘ ประการ ประกอบด้วย

๑. เกิดเป็นมนุษย์ที่ตาบอดแต่กำเนิด

๒. เกิดเป็นมนุษย์ที่หูหนวกแต่กำเนิด

๓. เกิดมาเป็นคนบ้า

๔. เกิดมาเป็นคนใบ้

๕. เกิดมาเป็นคนแคระ ง่อยเปลี้ย

๖. เกิดในชนชาติมิลักขประเทศ (ประเทศป่าเถื่อน) ที่ไม่มีโอกาสศึกษาเล่าเรียน หรือไม่ได้พบกัลยาณมิตรที่คอยให้คำแนะนำ ตักเตือน

๗. เกิดในท้องนางทาสี ไม่มีอิสระแก่ชีวิต ไม่เป็นไทแก่ตน ต้องอยู่ในความควบคุมของผู้อื่น

๘. เกิดเป็นคนนิยตมิจฉาทิฏฐิ หมายถึง พวกที่มีความเห็นผิด ซึ่งจะทำให้ไม่มีโอกาสหลุดพ้นจากวัฏสงสาร และเป็นผู้ถูกห้ามหนทางสวรรค์และหนทางมรรค ผล นิพพาน

๙. เกิดเป็นเพศหญิง บัณเฑาะก์ หรือกะเทย หรือเป็นบุคคล ๒ เพศ (อุภโตพยัญชนก)

๑๐. ทำอนันตริยกรรม คือ กรรมหนัก ๕ อย่าง ได้แก่ ฆ่าพ่อของตนเอง ฆ่าแม่ของตนเอง ฆ่าพระอรหันต์ ทำให้พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงห้อพระโลหิต ทำให้สงฆ์แตกแยกกัน

๑๑. เป็นคนโรคเรื้อน โรคร้ายแรง

๑๒. เมื่อเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน เป็นสัตว์ประเภทที่มีกายเล็กกว่านกกระจาบหรือใหญ่กว่าช้าง

๑๓. เกิดในขุปปิปาสิกเปรต คือ เปรตผู้หิวกระหาย และนิชฌามตัณหิกเปรต คือ เปรตผู้ถูกความอยากเผาผลาญ และกาลกัญชิกาสูร คือ เปรตชนิดหนึ่งที่ตัวสูงใหญ่มาก

๑๔. เกิดในอเวจีมหานรกและโลกันตนรก

๑๕. เมื่อเกิดเป็นเทวดาในสวรรค์ชั้นกามาวจรเป็นเทวดามิจฉาทิฏฐิ และเป็นเทวบุตรมาร

๑๖. เกิดเป็นอสัญญีพรหม ซึ่งเป็นพรหมที่มีแต่รูปร่าง ไม่มีความรู้สึกนึกคิด หรือเกิดเป็นสุทธาวาสพรหม ซึ่งจะต้องบรรลุเป็นพระอรหันต์ในไม่ช้า

๑๗. เกิดในอรูปภพ เป็นอรูปพรหมที่ทำฌานที่ไม่มีรูปมากำหนดเป็นอารมณ์ มีอายุยืนยาวมาก

๑๘. เกิดในจักรวาลอื่น

ดังนั้น การที่เราตั้งใจสร้างกุศลและทำบุญต่าง ๆ แล้วตั้งจิตอธิษฐานให้ไม่พบกับฐานะเช่นนี้ ก็จะเป็นเครื่องรับประกันอีกชั้นหนึ่งว่า เราจะไม่พลัดไปสู่ฐานะเหล่านั้น แต่การที่จะหลุดพ้นจากความอาภัพทั้ง ๑๘ ประการ ได้อย่างแท้จริง เราจะต้องสั่งสมบุญบารมีอย่างเอาชีวิตเป็นเดิมพันนับภพนับชาติไม่ถ้วน ดำเนินรอยตามเหล่าพระบรมโพธิสัตว์ทั้งหลายจนกว่าจะมีโอกาสบรรลุธรรม ไม่ต้องเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสารอีกต่อไป (จากหนังสือ GL 204 ศาสตร์แห่งการเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า).......