เตรียมงานสงกรานต์

เตรียมงานสงกรานต์

การจัดงานสงกรานต์ที่เป็นธรรมเนียมไทยแท้ ๆ เขาทำกันอย่างไร?

ในวันสงกรานต์ซึ่งถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวไทยเรามาแต่โบราณ ปู่ย่า ตายาย ท่านทำหลายสิ่งหลายอย่าง ซึ่งล้วนแต่เป็นกิจกรรมที่ประสานงานทางโลกและทางธรรมให้กลมกลืนกันไป และงานสงกรานต์นี้ท่านก็ไม่ได้ทำกันเฉพาะในวันที่ ๑๓ เมษายน ท่านประกอบพิธีแบบไทย ๆ มาตั้งแต่วันตรุษ ซึ่งถือเป็นวันสิ้นปี นับทางจันทรคติตรงกับวันแรม ๑๔ หรือ ๑๕ ค่ำ เดือน ๕ ก่อนวันสงกรานต์หลายวัน ซึ่งท่านตั้งหลักการจัดงานไว้ดังนี้ คือ

๑. ถือความกตัญญูกตเวทีเป็นที่ตั้ง  เพราะฉะนั้นช่วงนี้ลูกหลานว่านเครือทั้งหลาย ไม่ว่าจะไปทำมาหากินอยู่ที่ไหน ต้องจัดแจงการงาน จัดเวลาให้ว่างไว้ เพื่อกลับไปเยี่ยมบ้านในวันสงกรานต์ให้ได้ นอกจากจะกลับไปเยี่ยมผู้เฒ่าแล้ว ยังไม่ควรไปมือเปล่า จะต้องมีสิ่งของที่สมควร เช่น ผ้าผ่อนท่อนสไบ ของกินบำรุงสุขภาพติดมือไปเป็นเครื่องกราบเครื่องไหว้ หรือที่เรียกว่า เครื่องสักการะ  แม้ปู่ย่า ตายาย ล่วงลับไปแล้ว ก็ควรที่จะแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อท่านด้วยการทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้ เพราะฉะนั้นประเพณีไทยในวันสงกรานต์ ท่านจึงกำหนดให้จัดพิธีทำบุญกระดูกบรรพบุรุษกันด้วย

๒. ถือหลักเมตตากรุณา  ความเมตตากรุณาเป็นคุณธรรมค้ำจุนโลก ให้มีสันติสุขตลอดไป  ท่านจึงจัดให้มีการปล่อยสัตว์ปล่อยปลา ให้ชีวิตสัตว์เป็นทาน

ในช่วงวันสงกรานต์ ชาวบ้านจะพากันไปดูตามห้วยหนองคลองบึงที่แห้งขอด ถ้าพบปลาเล็กปลาน้อยติดค้างรอวันตายอยู่ ก็จะจับจะช้อนเอาไปปล่อยตามแม่น้ำลำคลองใหญ่ ๆ

๓. ถือหลักอภัยทาน  คนเราอยู่ด้วยกันก็เหมือนลิ้นกับฟัน อดที่จะกระทบกันโกรธกันไม่ได้ แต่ไม่ควรผูกโกรธ เก็บความอึดอัดขัดเคืองจากการกระทบกระทั่งไว้ในใจเป็นแรมเดือนแรมปี

ตามธรรมเนียมไทยใครที่รู้ตัวว่าทำผิดทำพลาดล่วงเกินใครไว้ เขาจะใช้โอกาสวันสงกรานต์นี้ไปขอขมาลาโทษส่วนคนที่มีใครมาขอขมาลาโทษ มาขออภัยในความผิด ก็ต้องให้อภัยเขาด้วย แล้วเวลานั้นก็ไม่จำเป็นต้องรื้อฟื้นเรื่องที่ผิดพลาดขึ้นมาจาระไน เดี๋ยวพูดพลาดไปจะกลับโกรธขึ้นมาใหม่อีก

คนที่มีใครมาขออภัยแล้ว ยังไม่ยอมให้อภัยเขา บัณฑิตทั้งหลายตำหนิว่าเป็นคนพาล ด้วยเหตุนี้พุทธศาสนิกชนไทยเรา แม้มีเรื่องบาดตาบาดใจกันหนักหนาแค่ไหน ก็ไม่โกรธข้ามปี  เขาจะถือโอกาสวันสิ้นปีเก่าขึ้นปีใหม่จัดการปิดบัญชีบาป เปิดบัญชีบุญกันเป็นประจำทุกปี

ปู่ย่า ตายาย ของเรานอกจากจะถือหลักให้มีอภัยทานแล้ว ท่านยังถือว่าเป็นโอกาสที่ทุกคนจะได้แสดงน้ำใสใจจริงต่อกัน

กิจกรรมในช่วงวันสงกรานต์ตามหลักการข้างต้น ท่านผู้ใหญ่ของแต่ละบ้านมักจะเตรียมงานกันอย่างรอบคอบ ซึ่งใช้เวลาไม่น้อยทีเดียวถ้ามีการเลี้ยงพระที่บ้านด้วย สิ่งที่ท่านต้องเตรียมโดยทั่วไป ได้แก่

๑. เตรียมของใช้ในงาน  เช่น โต๊ะหมู่บูชา ขันน้ำพานรอง ดอกไม้ของหอม ของใช้ในพิธีรดน้ำดำหัว รวมไปถึงถ้วยโถโอชามต่าง ๆ

๒. เตรียมสถานที่  ได้แก่สถานที่สำหรับพระสงฆ์ที่นิมนต์มารับบาตรหรือมาฉันภัตตาหาร  สถานที่สำหรับให้ลูกหลานมารดน้ำดำหัว มารดน้ำขอพรผู้ใหญ่  ตลอดจนที่สำหรับเลี้ยงข้าวปลาอาหาร สังสรรค์กันระหว่างพี่ ๆ น้อง ๆ เครือญาติที่เคารพนับถือ

๓. เตรียมคน  ในการจัดงานจะต้องมีการหุงอาหารเลี้ยงคน แม่ครัวพ่อครัวตลอดจนกระทั่งคนล้างถ้วยล้างชาม คนปัดกวาดเช็ดถู จะต้องใช้ใครบ้างต้องรีบไปไหว้วาน ไปทาบทามเขาให้มาช่วยเสียแต่เนิ่น ๆ เพราะวันอย่างนี้ใคร ๆ ก็อยากจัดงานสำหรับครอบครัวของตน  ถ้าช้าไปก็จะไม่ได้คนที่เราหมายตาเอาไว้

๔. เตรียมกาย  คือเตรียมเครื่องแต่งตัวให้เหมาะสม และควรเตรียมสุขภาพด้วยการไปหาหมอตรวจสุขภาพประจำปีเสียเลย

๕. เตรียมใจ  คือทำใจว่าวันสงกรานต์คงมีลูกหลานมากราบขอขมา มากราบขอพร เราผู้ใหญ่ต้องเตรียมคำให้พรว่า  ถ้าคนนั้นคนนี้มาจะให้พรเขาว่าอย่างไร

เมื่อเตรียมพร้อมหมดทุกอย่างแล้วก็ลงมือทำงานได้ ส่วนมากปู่ย่า ตายาย ท่านจัดงานสงกรานต์กันอย่างนี้ สมัยปัจจุบันใครจะทำอย่างไรก็อย่าให้หลุดไปจากหลักการที่ผู้ใหญ่ท่านวางไว้ เมืองไทยจะได้ร่มเย็นเป็นสุข เป็นสยามเมืองยิ้มตลอดไป..  

Cr. หลวงพ่อทัตตชีโว

วารสารอยู่ในบุญ ฉบับที่ ๑๓๘ เดือนเมษายน พ.ศ. ๒๕๕๗

เมื่อจะศึกษาธรรมะของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ฯ

การเกิดขึ้นของนิสัยดี นิสัยชั่วมีที่มาอย่างไร ?

คลิกอ่านหลวงพ่อตอบปัญหาของวารสารอยู่ในบุญปี พ.ศ. ๒๕๕๗ ตามลิงก์ด้านล่างนี้
จะดำเนินการอย่างไร การพัฒนาวัดจึงจะสำเร็จตามเป้าหมาย?
ทำอย่างไรจึงจะฝึกตนให้เป็นคนมีเหตุผล สร้างงาน สร้างเงิน สร้างคนเป็น?
เมื่อจะศึกษาธรรมะของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ควรมีสิ่งใดเป็นข้อเตือนใจให้ระลึกถึงความสำคัญของธรรมะอย่างแท้จริง?
การเกิดขึ้นของนิสัยดี นิสัยชั่วมีที่มาอย่างไร ?
ทำอย่างไรทุกคนจึงจะมีความสุขในการทำงานร่วมกัน?
มีหลักธรรมใดทำให้เรารู้จักตนเองมากขึ้นบ้าง?
เราจะใช้ทรัพย์คือเวลาอย่างไร ให้เกิดประโยชน์สูงสุด?
เหตุใดชาวพุทธแม้มีหลายนิกาย ก็ยังอยู่ร่วมกันได้โดยไม่กระทบกระทั่งกัน?
พ่อแม่ควรเริ่มต้นฝึกลูกอย่างไรดี?
เพราะเหตุใดคำสอนเรื่องอริยสัจ ๔ จึงสำคัญต่อชาวโลกมาก?
เหตุใดพระพุทธศาสนาจึงมุ่งเน้นที่การสอนให้แสวงหาปัญญาด้วยการฝึกสมาธิ...?