เพราะเหตุใดคำสอนเรื่องอริยสัจ ๔ จึงสำคัญต่อชาวโลกมาก?

อะไรเป็นสาเหตุให้มนุษย์แสดงท่าทีต่อความทุกข์ในชีวิตแตกต่างกันไป และเพราะเหตุใดคำสอนเรื่องอริยสัจ ๔ จึงสำคัญต่อชาวโลกมาก?

การกระทำของแต่ละคนในคราวที่เผชิญปัญหา โดยมากทำโดยอาศัยพื้นฐานความคิดเห็นและมุมมองจากความเข้าใจต่อโลกและชีวิตตามที่ตนเองรู้และเข้าใจ บางคนจะโอดครวญ  บ่นเพ้อเสียใจว่าทำดีมามากแล้วทำไมจึงต้องประสบกับเคราะห์กรรม บางคนกลับรักษาใจให้มั่นคงไม่หวั่นไหวขึ้นลงไปกับสิ่งที่ได้ประสบ บางคนสามารถพลิกวิกฤตในชีวิตให้เป็นโอกาส สร้างความดีและช่วยเหลือสงเคราะห์เพื่อนร่วมโลกต่อไปอีก

เมื่อชาวพุทธมีพระนิพพานเป็นเป้าหมายชีวิต เวลาเผชิญปัญหาก็จะต้องพากเพียรในการสั่งสมบุญบารมีให้ตลอดรอดฝั่ง แม้มีอุปสรรคใดมาขวางกั้นก็ไม่หวั่นไหว ไม่เลิกละความเพียรพยายาม แต่บุคคลจะสามารถทำอย่างนี้ได้จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเห็น  “ภาพรวมของชีวิต” รู้จักมองทุกสิ่งทุกอย่างได้ตรงตามความเป็นจริง

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงสอนให้ชาวพุทธมองโลกและชีวิตผ่านความรู้ที่แท้จริง คือ  “อริยสัจ ๔”  ซึ่งเป็นความจริงอันประเสริฐที่ทุกคนต้องรู้ เพราะเมื่อรู้แล้วถึงจะดำเนินชีวิตให้บรรลุเป้าหมายได้ตรงตามความเป็นจริง

๑) ทุกขอริยสัจ  คือรู้ตามความเป็นจริงว่า ชีวิตนี้เป็นทุกข์ เพราะเราคือนักโทษประหาร  ต้องเกิดและตายอยู่ในคุกคือวัฏสงสารนี้

เราเวียนเกิดเวียนตายอยู่ในคุกมาหลายรอบแล้ว ถูกขังอยู่ในคุกคือโลกและจักรวาล โดยที่เราซึ่งเป็นนักโทษก็ไม่เคยรู้ว่า ตัวเองทำผิดอะไรมาก่อน แล้วจะหมดโทษพ้นโทษเมื่อใดก็ไม่ทราบ นอกจากนี้  คุกนี้ยังมี กฎแห่งกรรม ที่บังคับไว้ว่า ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว ทำให้เราเป็นผู้ทำกรรมและได้รับผลของกรรมนั้นเอง กรรมดีทำให้โทษเบาบาง ได้ไปสู่สวรรค์  แต่สวรรค์นั่นก็คือคุกอยู่ดี แต่เป็นคุกชั้นดี ถ้าทำกรรมชั่ว ผลของกรรมชั่วคือต้องไปรับโทษหนักในนรก นอกจากกฎแห่งกรรมแล้ว คุกนี้ยังมี กฎไตรลักษณ์ ที่มีกลไกคือเวลาเป็นตัวเร่งและบีบคั้นให้เราทุกข์จากความแก่ ทุกข์จากความเจ็บ ทุกข์จากความตาย บีบคั้นให้เพิ่มโทษเพิ่มทุกข์ให้ตัวเอง

สภาพที่แท้จริงของเราถูกปิดบังให้มืดมิด มนุษย์ไม่เคยรู้ความจริงมาก่อน ชีวิตจึงวนเวียนอยู่แต่ในการทำผิดทำพลาด จนกระทั่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้พระสัมมาสัมโพธิญาณด้วยพระองค์เอง ทรงกำจัดทุกข์ของพระองค์เองให้สิ้นไป ทรงเป็นผู้ค้นพบถึงความจริงที่สำคัญเหล่านี้แล้วจึงทรงนำมาบอกให้ชาวโลกทราบ แล้วมีผู้ปฏิบัติตามสามารถกำจัดทุกข์ให้สิ้นไป ปรากฏเป็นพระอรหันตเจ้ามากมาย

ดังนั้น เมื่อกฎแห่งกรรมตามประกบเราอยู่ เราจึงว่างเว้นจากการทำความดีไม่ได้ มีโอกาสแล้วต้องรีบทำดีเพื่อสั่งสมบุญให้มาก ๆ เราจะได้เอาบุญเป็นเสบียงไว้ไปปราบกิเลส ขณะเดียวกัน เมื่อกฎไตรลักษณ์เร่งให้เราแก่ เร่งให้เราเจ็บ เร่งให้เราตาย เราจะชักช้าไม่ได้ เพราะทุกอนุวินาทีมีค่ากว่าทองคำ ต้องเปลี่ยนเป็นบุญให้หมด และต้องเปลี่ยนเป็นบุญอย่างมีประสิทธิภาพด้วย

ชาวพุทธได้ยินเรื่องความจริงอันประเสริฐประการที่ ๑ คือโลกและชีวิตนี้เป็นทุกข์กันมานานแล้ว แต่ไม่ค่อยนำไปคิดกัน  สิ่งสำคัญคือความจริงเรื่องทุกข์นี้ต้องชัดเจนในใจ ถ้าเพียงแต่นำไปคิดเท่านั้น ชาวโลกจะรู้และเข้าใจสภาพความจริงของตัวเอง แล้วจะเริ่มมีความปลอดภัยขึ้นมาระดับหนึ่ง ถ้าความจริงนี้ชัดเจนในใจของใครเข้าเมื่อไร คุกคือวัฏสงสารนี้จะสะเทือนด้วยคนคนนั้นขึ้นมาทีเดียว พระพุทธองค์จึงทรงบอกว่าความจริงเรื่องทุกขอริยสัจนี้ คือ ความจริงอันประเสริฐที่ชาวโลกทุกคนต้องรู้

๒) ทุกขสมุทัยอริยสัจ  คือรู้ตามความเป็นจริงว่า ทุกข์ทั้งหลายเกิดจาก “กิเลส” ที่เป็นเครื่องติดตามและบังคับบัญชานักโทษ โดยบังคับให้นักโทษทำบาปเพื่อให้มีทุกข์โทษเพิ่มขึ้น จะได้วนเวียนอยู่กับการเวียนว่ายตายเกิด ไม่มีวันได้หมดทุกข์ ไม่มีวันได้ออกจากคุกไปตลอดกาล

กิเลสที่ฝังอยู่ในใจมนุษย์ จะคอยบังคับให้มนุษย์อยากในสิ่งที่ผิด ๆ เพราะกิเลสทำให้ใจขุ่นมัวไม่ผ่องใส เมื่อใจขุ่นก็มองเห็นไม่ตรงตามจริง ได้ยินไม่ตรงตามจริง ได้กลิ่นไม่ตรงตามจริง ได้รสไม่ตรงตามจริง ได้สัมผัสไม่ตรงตามเป็นจริง  เมื่อใจคิดแต่สิ่งที่ไม่ตรงตามเป็นจริง ก็เลยเกิดความอยากในทางผิด ๆ คืออยากคิดร้าย ๆ คือคิดโลภ คิดโกรธ คิดหลง ส่งผลให้อยากพูดร้าย ๆ อยากทำร้าย ๆ ตามมา นี้คือการบังคับของกิเลส ซึ่งนักโทษไม่รู้ความจริงมาก่อน  ดังนั้น เพียงแค่นักโทษรู้หลักอย่างนี้เข้าเท่านั้น รู้ว่าความจริงแล้วตัวเองถูกกิเลสควบคุมอยู่ คุกนี้ก็จะสะเทือนขึ้นมาอีกระดับทันที ยิ่งไปเห็นกิเลสได้อีก คุกนี้ก็แทบจะระเบิดออกแล้ว

เมื่อวันที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ความจริงเรื่องนี้ แผ่นดินสะเทือนไหวอย่างหนัก เพราะมีผู้แหกคุก คือวัฏสงสารนี้ออกไปได้แล้วอีกหนึ่งท่าน คุกก็จึงสะเทือนหนักหนา

มาร ผู้เป็นเจ้าของคุก กลัวเหลือเกินว่าจะมีใครแหกคุกออกไปได้อีก จึงไม่อยากให้พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงนำเรื่องอริยสัจนี้มาเทศน์สอนชาวโลก พอมารรู้ว่าพระองค์ตรัสรู้ความจริงนี้แล้ว  ก็รีบปรากฏตัวทันที เพื่อมาทูลเชิญพระองค์ให้เสด็จเข้านิพพาน เพราะว่าสิ่งที่มารหวาดกลัวนั้น คือกลัวความจริงจะถูกเปิดเผย กลัวต้นกำเนิดความชั่วที่มารปิดบังไว้จะถูกเปิดโปง 

ดังนั้น การที่ชาวพุทธได้รู้ความจริงว่า กิเลสคือต้นเหตุของทุกข์ทั้งหลาย จึงเป็นความจริงอันประเสริฐอย่างยิ่ง เป็นความจริงที่สั่นคลอนคุกคือวัฏสงสารได้เลยทีเดียว

๓) ทุกขนิโรธอริยสัจ  คือรู้ตามความเป็นจริงว่า กิเลสนั้นเป็นสิ่งที่กำจัดได้ หากกำจัดได้เมื่อใดก็จะออกจากคุกนี้ได้เมื่อนั้นทันที

เมื่อมนุษย์รู้มาถึงจุดนี้ว่า ทุกข์ทั้งหลายสามารถกำจัดได้ด้วยการกำจัดกิเลสออกไป คุกก็ยิ่งสั่นสะเทือนหนักกว่าเดิม รู้เพียงคนเดียวก็สั่นสะเทือนแบบคนเดียว ถ้ารู้กันจำนวนมากเป็นหมู่เป็นคณะ คุกก็ยิ่งสั่นสะเทือนอย่างหนัก ถ้าความรู้นี้รู้ให้เต็มโลก มันจะสั่นสะเทือนขนาดไหน เพราะฉะนั้น ความรู้อย่างนี้ต้องแผ่ขยายออกไปให้รู้กันมากที่สุด เร็วที่สุด

ความจริงอันประเสริฐประการที่ ๓ นี้ เรียกว่า “นิโรธ”  มารกลัวมากว่ามนุษย์จะรู้ จึงใช้น้ำบ้าง ไฟบ้าง  แผ่นดินบ้าง ลมบ้าง มาขู่มนุษย์ให้กลัว จะได้เลิกล้มการไปค้นหาความจริง  ฉะนั้นการที่น้ำท่วม แผ่นดินไหว ไฟไหม้ พายุกระหน่ำ มันคืออาการที่เจ้าของคุกกลัวคนจะรู้ความจริง จึงรีบหาทางมาขัดขวางหนทาง เบนความสนใจไปจากการค้นหาความจริงเหล่านี้  หาทางให้ไปติดเรื่องอื่น  ดังนั้นอย่ากลัวจนเกินเหตุ อย่าไขว้เขว ยิ่งเจออุปสรรค ยิ่งต้องสู้ต่อไป

๔) ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ  คือรู้ตามความเป็นจริงว่า วิธีเดียวเท่านั้นที่จะถอนกิเลสได้คือปฏิบัติตนตามอริยมรรคมีองค์ ๘

วิธีถอนกิเลสที่ควบคุมสัตว์โลก กำจัดทุกข์ให้สิ้นไป มีวิธีเดียว คือต้องปฏิบัติอริยมรรคมีองค์ ๘ ซึ่งประกอบด้วย สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ

พระพุทธองค์ทรงปฏิบัติอริยมรรคมีองค์ ๘ ถอนกิเลสไปเรียบร้อยแล้ว แล้วก็สอนพระอรหันต์ให้ปฏิบัติตาม สอนชาวโลกให้ปฏิบัติตาม

อันที่จริงแล้ว ชาวพุทธได้ยินเรื่องกิเลสมาเยอะ ได้ยินเรื่องอริยสัจ ๔ มาเยอะ เรื่องต่าง ๆ ที่หลวงพ่อนำมาพูดนี้ไม่ใช่ไม่เคยได้ยิน เคยได้ยินแล้ว แต่มโนภาพที่เกิดในใจยังไม่ชัดเจนมากนัก หรือบางอย่างชัดเจนแต่ไม่ปะติดปะต่อเป็นภาพใหญ่ ข้อมูลที่ได้รับจึงอยู่ในลักษณะความทรงจำ  ยังเอามาใช้งานไม่ได้ ยังเป็นเพียงความฉลาดหรือปัญญาในระดับความจำ ฤทธิ์ของความรู้ยังไม่เต็มที่

เราจะต้องนำความรู้ทั้งหมดนี้ก้าวเข้าสู่อริยมรรคมีองค์ ๘ ในภาคปฏิบัติ  เพื่อพัฒนาเข้าสู่ความฉลาดในระดับญาณทัสสนะหรือการเห็นด้วยธรรมกาย  เมื่อฝึกไปความสว่างก็เกิดขึ้นภายในใจ สว่างจนกระทั่งเห็นพระธรรมกาย อาศัยพระธรรมกายไปเห็นกิเลสที่ซ่อนอยู่ในใจ เห็นได้เมื่อไร กิเลสจะถูกทำลายทันที เหมือนเมื่อดวงอาทิตย์ขึ้นพ้นขอบฟ้า ก็ขับไล่ความมืดที่หุ้มห่อโลกได้ทันที

เรื่องอริยมรรคมีองค์ ๘ ในภาคปฏิบัตินี้ นักสร้างบารมีต้องมีภาพรวมเหล่านี้ชัดเจนอยู่ในใจ แล้วไม่ว่าประสบเหตุเภทภัยใด ๆ นอกจากตัวเองไม่หวั่นไหวแล้ว กลับมีกำลังใจที่จะเดินหน้าต่อไป มีกำลังใจที่จะบำเพ็ญตนเป็นกัลยาณมิตรชักชวนชาวโลกให้มาประพฤติปฏิบัติธรรมต่อไป เพื่อให้มาร่วมกันศึกษาคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งมาศึกษาความจริง อันประเสริฐทั้ง ๔ ประการ ที่เรียกว่า  “อริยสัจ ๔”  นี้ให้จงได้

ความจริงเรื่องเหล่านี้ไม่ได้ยากเกินไปในการทำความเข้าใจ เพียงแต่ที่ผ่านมาเรายังไม่ได้หยุดพิจารณาอย่างจริงจัง เรายังไม่ได้นั่งสมาธิอย่างต่อเนื่อง หรือยังไม่ได้ทำการบ้าน ๑๐ ข้อมาอย่างต่อเนื่อง ทำให้มันยากและรู้สึกห่างไกลจากตัวเราเหลือเกิน แต่เมื่อเราตั้งใจทำการบ้าน ๑๐ ข้อมาตามลำดับ เราจะพบว่า อริยสัจทั้ง ๔ ข้อ ไม่ได้ยากอย่างที่เราเคยกลัวมาก่อน

ขอให้รักษาแล้วพัฒนาความเข้าใจหรือปัญญาของเราจากระดับความจำสู่ระดับการขบคิด       จนกระทั่งกลายเป็นทิฎฐิ  มีกำลังใจปฏิบัติมรรคมีองค์ ๘ สามารถทำใจหยุดทำใจนิ่งเข้าถึงพระธรรมกาย  เข้าไปสู่ระดับญาณทัสสนะ คือการรู้ การเห็น ด้วยญาณของธรรมกาย ปราบกิเลส ให้สิ้นเชื้อไม่เหลือเศษ สามารถทลายคุกคือโลกนี้ได้เป็นอัศจรรย์โดยพลัน นับแต่วันนี้เป็นต้นไปเทอญ..  

Cr. หลวงพ่อทัตตชีโว

วารสารอยู่ในบุญ  ฉบับที่ ๑๔๕  เดือนพฤศจิกายน  พ.ศ. ๒๕๕๗

พ่อแม่ควรเริ่มต้นฝึกลูกอย่างไรดี?

     

เหตุใดพระพุทธศาสนาจึงมุ่งเน้นที่การสอนให้แสวงหาปัญญาฯ

คลิกอ่านหลวงพ่อตอบปัญหาของวารสารอยู่ในบุญปี พ.ศ. ๒๕๕๗ ตามลิงก์ด้านล่างนี้

จะดำเนินการอย่างไร การพัฒนาวัดจึงจะสำเร็จตามเป้าหมาย?
ทำอย่างไรจึงจะฝึกตนให้เป็นคนมีเหตุผล สร้างงาน สร้างเงิน สร้างคนเป็น?
เมื่อจะศึกษาธรรมะของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ควรมีสิ่งใดเป็นข้อเตือนใจให้ระลึกถึงความสำคัญของธรรมะอย่างแท้จริง?
การเกิดขึ้นของนิสัยดี นิสัยชั่วมีที่มาอย่างไร ?
ทำอย่างไรทุกคนจึงจะมีความสุขในการทำงานร่วมกัน?
เตรียมงานสงกรานต์

มีหลักธรรมใดทำให้เรารู้จักตนเองมากขึ้นบ้าง?

เราจะใช้ทรัพย์คือเวลาอย่างไร ให้เกิดประโยชน์สูงสุด?

เหตุใดชาวพุทธแม้มีหลายนิกาย ก็ยังอยู่ร่วมกันได้โดยไม่กระทบกระทั่งกัน?

พ่อแม่ควรเริ่มต้นฝึกลูกอย่างไรดี?

เหตุใดพระพุทธศาสนาจึงมุ่งเน้นที่การสอนให้แสวงหาปัญญาด้วยการฝึกสมาธิ...?